In het kader van het project ‘Vlaamse meesters in Situ’ (2018-2020) van Openbaar Kunstbezit Vlaanderen (OKV) en Toerisme Vlaanderen ontwerpt Zefiro Torna ‘Sonore Schetsen’ op maat van een aantal kunstsites.

Deze Sonore Schetsen staan als metafoor voor verwondering en verwarring, voor het ontglippen van de tijd. Als een indringende resonantie van het verleden prikkelen ze de verbeelding van de toeschouwer en leiden ze tot contemplatie en een ruimere perceptie van het getoonde kunstwerk.

Het onderwerp of de tijdcontext van het kunstwerk in kwestie vormt het uitgangspunt voor de keuze van een muziekcompositie - een monodisch of polyfoon werk, barokaria of madrigaal. Vervolgens gaat Zefiro Torna op zoek naar specifieke verhalen en sonore elementen die deel uitmaken van de habitat van dit kunstwerk, van omgevingsgeluiden tot de klanken voortgebracht door bijzondere rituelen of plaatselijke gebruiken en tradities. Ook het atelier van de kunstenaar en diens handelingen kunnen geluidsmateriaal opleveren.

Geluidskunstenaar Bram Bosteels registreert en reconstrueert deze klanken tot een soundscape, en smeedt ze samen met de opgenomen muziek tot een Sonore Schets: een klankenwereld waaruit een muziekstuk ontluikt. Dit sonore landschap doet het oor afstemmen op de vervlogen klanken van het verleden. Geluid als presente afwezigheid.

Sonore Schets I / Augustinus in Extase

‘Sonore Schets I / Augustinus in Extase’ onstond in opdracht van AMUZ, naar aanleiding van de vierhonderdste verjaardag van de Sint-Augustuskerk en de integratie van drie nieuwe kunstwerken door Jan Fabre in het kader van Antwerpen Barok 2018.

De keuze voor de muziek viel op de compositiebundel ‘Paradisus Sacris Cantionibus Consitus’ van Peter Philips. Deze werd voor het eerst gedrukt bij Phalesius in Antwerpen in 1628, het jaar van de inhuldiging van de altaarstukken in de Sint-Augustinuskerk. Philips’ motet ‘O si quando videbo gaudium’, uitgevoerd door sopraan Annelies Van Gramberen en theorbespeler Jurgen De bruyn, sluit inhoudelijk aan bij de geschriften en ideeën van de patroonheilige en kerkvader Augustinus, die afgebeeld staat op het linker zijaltaar.

Bram Bosteels vond inspiratie in de symboliek van dit visioen geschilderd door Van Dyck, meer bepaald in het opwaarts gerichte verlangen van de ziel om één te worden met de Heilige Geest (in het schilderij weergegeven door een duif). Unheimliche geluiden voortgebracht door ‘geprepareerde’ duiven die het licht opzoeken in de ruimtelijke context van een verlaten koeltoren, verwerkte hij samen met de 17e-eeuwse muziek tot een kosmische soundscape.

De sonore schets 'Augustinus in Extase' is vanaf 3 juli t/m 10 december 2018 te beluisteren tijdens een bezoek aan AMUZ.

credits
Annelies Van Gramberen sopraan
Jurgen De bruyn theorbe
Bram Bosteels geluidskunst
Kobe Wens camera
Liesbeth Marit beeldconcept en montage
Kevin Defossez duiven
In opdracht van AMUZ (Festival van Vlaanderen - Antwerpen)

Sonore Schets II / Het Oordeel van Cambyses

Sonore Schets II ontstond in het kader van Vlaamse Meesters in Situ, een project van Openbaar Kunstbezit Vlaanderen (OKV), ondersteund door Toerisme Vlaanderen.

Geluidscomponist Bram Bosteels en Jurgen De bruyn, luitist en artistiek leider van het ensemble Zefiro Torna, inspireerden zich op het schilderwerk ‘Het Oordeel van Cambyses’ van Vigor Boucquet. Het schilderij is vandaag te bewonderen in de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Nieuwpoort.

De succesvolle schilder, afkomstig uit Veurne, maakte het werk in 1671 voor het Nieuwpoortse stadhuis, waar toen door de schepenen nog recht werd gesproken. Het vertelt het verhaal van een corrupte rechter uit de oudheid die om zijn gedrag werd gestraft: hij werd levend gevild. Zijn zoon wordt uitgenodigd plaats te nemen op de troon waarover de afgestroopte huid van zijn vader is gedrapeerd. Zo’n ietwat luguber 'gerechtigheidstafereel' was een waarschuwing voor rechters om eerlijk en waardig te oordelen.

De barokmuziek die verweven is in de geluidscompositie, is een tweestemmig instrumentaal werk uit het leerboek ‘Elementorum musicae practicae’ van Gregorio Strozzi. Het werk draagt een Bijbelse boodschap mee: “Liberat animas testis fidelis, et profert mendacia versi pellis” (een betrouwbare getuige redt levens, maar een leugenachige getuige is misleidend). Het begrip 'versipellis' geldt hier als metafoor voor iemand die van huid verandert, of figuurlijk: iemand die liegt en bedriegt. In de sonore schets belichaamt de barokmuziek de dualiteit tussen waarheid en leugen, tussen vader en zoon. De muziek transformeert, verandert van gedaante. Onbestemde klanken verbreden het perspectief en helpen de toeschouwer het schilderij te doorgronden.

De sonore schets 'Het oordeel van Cambyses’ is vanaf 1 juni t/m 30 september 2019 te beluisteren in de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Nieuwpoort.

credits
Jurgen De bruyn luit, concept
Benjamin Glorieux cello
In opdracht van Vlaamse Meesters in Situ – Openbaar Kunstbezit Vlaanderen/Toerisme Vlaanderen